प्रात्याक्षिक क्र 5,6,7 एकत्रित नकाशा क्र 47 E/6 अहमदनगर जिल्हा

प्रात्याक्षिक क्र 5  (नकाशा क्र- 2) स्थलनिर्देशक नकाशा क्र 47 ^E/_6- भूउठाव

प्रस्तुत नकाशा हा डोंगराळ प्रदेशाचा आहे. व या नकाशातील सर्वात उंच ठिकाण 608 मीटर उंचीचे असुन ते नकाशाच्या नैऋत्यदिशेला ए-3 संदर्भ चौकोनात आहे. तर सी-1 चौकानात 581 मिटर उंचीचे ‍ठिकाण आहे. नकाशातील प्रदेशाची उंची 80 मीटर ते 650 मीटर च्या दरम्यान आहे. कमीत कमी उंची ही  ए-3 या संदर्भ चौकोनात आहे.  या नकाशा प्रदेशात पूर्वेच्या तुलनेत पश्चीमेची उंची कमी आहे म्हणजेच प्रदेशात उतार हा पर्वेकडून पश्चीमेकडे आहे. नदया/नाले ही पूर्वेकडून पश्चीमेकडे वाहत आहे. तसेच अग्नेय कोपऱ्यातील प्रदेशाची उंची दक्षिणेकडे कमी होत आहे. त्यामूळे सी -3 या संदर्भ चौकानात दिसत असलेल्या नदया/नाले दक्षिणेकडे वाहत आहेत असे म्हणता येईल. नकाशात दिसत असलेले गिरी शिखराकडील समोच्च रेषा जवळ जवळ असल्याने त्या तीव्र उतार दर्शवितात. तर नकाशातदिसणारा सखल भागात समोच्चता रेषा या ऐकमेकांपासून लांब अंतरावर आहेत. नकाशात 512 मी, 504 ते 508 मी. उचीं दर्शक आकडे दिसत असुन सदर भाग हा पेलंजी पठाराचा आहे ते सी-1 या संदर्भ चौकोनात आहे. याच संदर्भ चौकोनात खडकाळ स्वरुपाची जमीन दिसत आहे.

(प्रात्याक्षिक क्र 6 नकाशा क्र- 2) स्थलनिर्देशक नकाशा क्र 47 E/6‍ जलप्रणाली

       नकाशा प्रदेश डोंगराळ असून प्रस्तृत नकाशात जलाशये निळया रंगाने दर्शविलेले आढळतात. या नकाशातील जलप्रणाली वृक्षाकार असुन या नकाशात वैतरणा व तानसा या दोन प्रमुख नदया आढळून येत आहेत. याठिकाणी डोंगराळ भाग असल्याने अनेक जलविभाजक आढळतात. डोंगररांगा मुळे प्रमुख दोन्ही नदया वैतरणा व तानसा या दोन्ही नदयांची खोरी वेगळी झालेली  दिसतात.

       वैतरणा नदी नकाशाच्या ईशान्य भागातून वाहत येत अनेक वळणे घेतांना दिसत आहे. वैतारणा नदीस पूर्वेकडून भामा ही हगांमी नदी, केंगरी हंगामी नदी, उत्तरे कडून हातनी नदी  तसेच डोंगराळ भागातुन वाहत येणारे इतरही प्रवाळ येवुनमिळतांना दिसत आहेत.

       तानसा नदीस बी-2 या संदर्भ चौकोनातुन उगम पावतांना दिसत असुन ए-2 संदर्भ चौकोनातील तळवाडा ही हंगामी नदी तिला उत्तर दिशेकडून येवुन मिळते. या तानसा नदीवर तानसा बारमाही धरण बांधलेले आहे. अहमदनगर जिल्हा

(प्रात्याक्षिक क्र 7 नकाशा क्र- 2) स्थलनिर्देशक नकाशा क्र 47 E/6‍ नैसर्गिक वनस्पती जिवन

       नकाशा प्रदेश डोंगराळ असून येथे विस्तृत जंगले आढळतात. ते राखीव व खुल्या जंगलांच्या प्रकारात समावेश होतो. जास्त उंचीच्या भागात दाट ते जास्त दाट जंगले आहेत. ए-1, ए-2, ए-3 या संदर्भ चौकोनात मिश्र वने आहेत. नकाशाच्या नैऋत्य भागातही मिश्र वने आहेत. नकाशातील डोंगररांगाच्या दरम्यानच्या सखल भगात अनेक ठिकाणी विखुरलेले वृक्ष व खुरटया वनस्पती आढळतात. नकाशाचाजास्तीत जास्त भाग डोंगराळ असल्याने  लागवडी खालील क्षेत्र फारसे आढळत नाहीत. ए-1 व ए-2 या संदर्भ चौकोनात साग वृक्षाचे वनीकरण केलेले आढळते. तर सी-1 व सी-2  संदर्भ चौकोनात खुली अरण्ये दिसत आहेत.

प्रात्याक्षिक क्र 6 स्थलनिर्देशक नकाशा क्र 47 E/6‍ जलप्रणाली

(प्रात्याक्षिक क्र 6 नकाशा क्र- 2) स्थलनिर्देशक नकाशा क्र 47 E/6‍ जलप्रणाली

अहमदनगर 

       नकाशा प्रदेश डोंगराळ असून प्रस्तृत नकाशात जलाशये निळया रंगाने दर्शविलेले आढळतात. या नकाशातील जलप्रणाली वृक्षाकार असुन या नकाशात वैतरणा व तानसा या दोन प्रमुख नदया आढळून येत आहेत. या ठिकाणी डोंगराळ भाग असल्याने अनेक जलविभाजक आढळतात. डोंगररांगा मुळे प्रमुख दोन्ही नदया वैतरणा व तानसा या दोन्ही नदयांची खोरी वेगळी झालेली दिसतात.

       वैतरणा नदी नकाशाच्या ईशान्य भागातून वाहत येत अनेक वळणे घेतांना दिसत आहे. वैतारणा नदीस पूर्वेकडून भामा ही हगांमी नदी, केंगरी हंगामी नदी, उत्तरे कडून हातनी नदी  तसेच डोंगराळ भागातुन वाहत येणारे इतरही प्रवाळ येवुन मिळतांना दिसत आहेत.

       तानसा नदीस बी-2 या संदर्भ चौकोनातुन उगम पावतांना दिसत असुन ए-2 संदर्भ चौकोनातील तळवाडा ही हंगामी नदी तिला उत्तर दिशेकडून येवुन मिळते. या तानसा नदीवर तानसा बारमाही धरण बांधलेले आहे.

       या व्यतिरीक्त भातसाई, चापनाई, राखडी या ही हंगामी नदया नकाशात बी-1, सी-2 व सी-3 चौकोनात दिसत असुन त्या वळणावळणाने वाहत आहेत

अकरावी ‌व्दितीय घटक चाचणी नमुना, गुण 25

अकरावी ‌व्दितीय घटक चाचणी नमुना, गुण 25

मराठी व इंग्रजी माध्यम

व्दितीय चाचणी परीक्षा प्रश्नपत्रिका 

इयत्ता - अकरावी

                                   विषय- भूगोल

वेळ-1.30 तास                                                             गुण-25

सूचना- 

1 सर्व प्रश्न आवश्यक आहेत.

2 उजवी कडील अंक प्रश्नाचे गुण दर्शवितात.

3. आवश्यकतेथे सुबक आकृत्या काढून भांगाना नावे दयावीत.

अकरावी ‌व्दितीय घटक चाचणी नमुना, गुण 25

प्रश्न 1 अ- खालील अ-ब-क गटातील योग्य सहसंबध वापरुन सयुक्तीक साखळी पुर्ण करा.                                                               

4

अ	ब	क
बर्फाचे वितळणे	मरियाना	जागतिक 8.5 टक्के क्षेत्र
सागरी गर्ता	समुद्र पातळीतील वाढ	पुर
सौरतापाचे परीणाम	भूखंडाची सिमा	आवर्त-प्रत्यावर्तात वाढ
खडांन्त उतार	अवकाळी पर्जन्य	11000 मीटर खोल

  

प्रश्न 1 ब- चुकीचा घटक ओळखा. 

                                                                    

3

1   जागतिक तापमान वाढीचे कारणे

अ)हरीत वायु उत्सर्जन 

ब) निर्वनीकरण 

क) सूर्याचे भासमान भ्रमण 

ड) औदयोगिकरण

2   सागरी बेटांचे प्रकार –

अ) खंडीय बेटे 

ब) ज्वालामुखीय बेटे 

क) गाळाच्या संचयनाने तयार झालेली 

बेटे ड) प्रवाळ बेटे

3   सागरी मैदानात आढळणारे घटक –

अ)ज्वालामुखीय राख  

ब) खनिज तेल  

क) उल्कांचे तुकडे  

ड) लोह

प्रश्न 2  रा.  खालील प्रश्नाची भौगोलीक कारणे लिहा. (कोणतेही तिन)             

 9

      1 भविष्यात महासागरातील काही बेटे नकाशातुन नामशेष होण्याची शक्यता आहे.

      2 सध्याच्या काळात हवामान बदल अभ्यासणे गरजेचे आहे

      3 महासागराचे तळ हे खनिजांचे आगार असतात.

      4 महासागराखाली सुध्दा भूपष्ठावरील भूरुपांप्रमाणेच भूरुपे असतात.

      5. अवर्षण आणि पुरांच्या संखेत वाढ होत आहे.

प्रश्न 3 रा खालील पैकी कोणत्याही एका घटकावर टीप लिहा.                     

4

      1 आकस्मीत पुर

      2‍ महासागरातील जैविक साधन संपत्ती   

                       

प्रश्न 4 था खालील पैकी कोणत्याही एका प्रश्नाचे सविस्तर उत्तर लिहा.                                                        

5

      1     महासागरातील प्रदुषण मानवासाठी कसे घातक आहे यावर चर्चा करा.

      2     जागतिक तापमान वाढीचे परीणाम

-------------------------------------------------------------------------------------------

अकरावी ‌व्दितीय घटक चाचणी नमुना, गुण 25

अकरावी भूगोल समर्थ भूगोल नोंट्स (गाईड)

माफक व होलसेल दरात उपलब्ध

संपर्क- Prof. Manojj Deshmukh 9607371951

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

अकरावी भूगोल जर्नल 

होलसेल व माफक 

दरात उपलब्ध

संपर्क- Prof. Manojj Deshmukh 9607371951

------------------------------------------------------------------------------------------

अकरावी ‌व्दितीय घटक चाचणी नमुना, गुण 25

---------------------------------------------------------

अकरावी ‌व्दितीय घटक चाचणी नमुना, गुण 25

Marathi and English Medium

 

Second Unit Test Question Paper

Class – 11

Subject – Geography

 

Time – 1 hour 30 minutes    Marks – 25

-----------------------------------

 

Instructions:

 

All questions are compulsory.

 

The number on the right side indicates the marks for the question.

 

Draw neat diagrams wherever necessary and label the parts.

 

 

11th Standard Second Unit Test – Sample Paper (Marks: 25)

 

Q.1(A) Complete the chain using the correct correlation from A-B-C groups. (4 Marks)

 

A                             B                             C

Melting of ice     Mariana               8.5% of the world’s area

Ocean trench     Rise in sea level Flood

Effect of solar heat           Continental margin          Increase in tides and currents

Steep slope of rocks        Unseasonal rainfall           11,000 meters deep

 

 

Q.1(B) Identify the incorrect element. (3 Marks)

1) Causes of global warming –

A) Greenhouse gas emission

B) Deforestation

C) Apparent revolution of the Sun

D) Industrialization

 

2) Types of oceanic islands –

A) Continental islands

B) Volcanic islands

C) Islands formed due to sediment deposition

D) Coral islands

 

3) Elements found in the oceanic plains –

A) Volcanic ash

B) Mineral oil

C) Meteorite fragments

D) Iron

 

Q.2 Write geographical reasons for any three of the following. (9 Marks)

 

1) Some islands in the oceans may disappear from the map in the future.

 

2) At present, it is necessary to study climate change.

 

3) The ocean floor is a storehouse of minerals.

 

4) Landforms under the oceans are similar to those on the Earth’s crust.

 

5) The number of droughts and floods is increasing.

 

Q.3 Write a short note on any one of the following. (4 Marks)

 

1) Flash floods

 

2) Biological resources in the ocean

 

Q.4)  Write a detailed answer to any one of the following. (5 Marks)

 

1) Discuss how ocean pollution is harmful to humans.

 

2) Effects of global warming

 

 

 

अकरावी प्रकरण-5 हवामान बदल- उचललेली पाऊले, हवामान बदल आणि भारत, स्वाध्याय

हवामान बदलास सामोरे जाण्यासाठी उचललेली पाऊले-

1)  9 मे 1992 ला रिओ दी जनेरिओ येथील वसुंधरा परिषदेत सर्व राष्ट्रांनी आंतरराष्ट्रीय पर्यावरण करार स्विकारलेला आहे.

2)  क्योटो प्रोटोकॉल या आंतररष्ट्रीय करारामध्ये सदस्य राष्टांकडून हरितगृह वायू उत्सर्जन कमी करण्यासाठी प्रयत्नशील राहणे बाबत सहमती करण्यात आलेली आहे.

3)  ओझोन वायूचा नाश करणाऱ्या उत्पादनांचा वापर हळूहळू बंद करण्या बाबत 1987 साली मॉस्ट्रेअल करार करण्यात आला आहे.

4)  पॅरिस करारा नुसार जागतिक तापमान वाढ 1.5 अं.से मर्यादीत राखण्या बाबत ठरले आहे.

हवामान बदल आणि भारत-

      हवामान बदलाचा सर्वात जास्त धोका विकसशिल देश, अत्यल्प विकसित देश, छोटया बेटांवरील देश यांना होत असतो. उदा.फिजी बेटांचा समूह येत्या पन्नास वर्षात समुद्राच्या पाण्याखाली जाऊ शकतात.

      स्वच्छ उर्जा व पर्यावरणाची सुरक्षितता या धोरणांचा अवलंब करण्यासाठी भारत सरकार संवेदनशील आहे व हवामान बदलांबाबत महत्वपूर्ण पाऊले उचलत आहे.

1 हवामान बदलाचा राष्ट्रीय कृती आराखडा(NAPCC)- भारतात सन 2008 च्या या आराखडया नुसार वेगवेगळया आठ अभियानांच्या माध्यमातुन हवामान बदल रोखणे बाबत पाऊले उचलले गेलेली आहेत.

2 हवामान बदल अनुकूल निधी- हवामान बदलामुळे बाधीत झालेल्या राज्यांना/ प्रदेशांना मदत करणे कामी नाबार्ड संस्थेस स्वतंत्र्य जबाबदारी देण्यात आलेली आहे.

3 राष्ट्रीय स्वच्छ उर्जा निधी- भारतात कोळशाच्या वापरावर कर लावून स्वच्छ उर्जा अभियानाच्या संशोधन व विकासासाठी निधी जमा केला जातो प्रकल्पाच्या खर्चासाठी 40% निधी कर्ज किंवा अनुदान दिले जाते.

हवामानाचे बदल रोखण्यासाठी जीवनशैलीतील बदल-

1 कमी अंतर पायी चालत जाणे,

2 गरजेपुरतीच खरेदी करणे,

3 उर्जा बचत करणारी उपकरणांचा वापर,

4 लाकुड, कोळसा सारख्या जैव इंधनाचा वापर कमी करणे

5 प्लॅस्टीकचा वापर थांबविणे

स्वाध्याय-

साखळी पुर्ण करा.

उत्तर-

अ	ब	क
बर्फाचे वितळणे	समुद्रपातळीत वाढ	पूर
सौरतापाचे परिणाम	अवकाळी पाऊस	आवर्तांच्या संख्येत वाढ
हरितगृह वायू	मिथेन	शेती
जागतिक हवामान बदल	पृथ्वीवरील सरासरी तापमान	पृथ्वीवरील जीवसुष्टी

चूकीचा घटक ओळखा-

1) जागतिक तापमान वाढीची कारणे-     चूकीचा घटक- इ) सूर्याचे भासमान भ्रमण्‍

2) हवामान बदलाचे मापदंड-       चूकीचा घटक  ई) कमाल आणि किमान तापमानात वाढ

3) हवामान बदल अभ्यासण्याची साधने-   चूकीचा घटक  ई) प्राचीन किल्ले

4) जागतिक हवामान बदल रोखण्याचे उपाय-चूकीचा घटक इ) सार्वजनिक वाहतुकीस बंदी